Đãi ngộ lương thời kì Tam Quốc bao gồm ba phần: một là bổng ngân và lộc mễ, tức là tiền bạc và lương thực (thứ mà ngày nay hay gọi tắt là bổng lộc), xem như là mức lương cơ bản. Vì Lưu Bị và Tào Tháo đều đi theo hệ thống quan chế của triều đại Đông Hán, nên điểm này không có nhiều khác biệt giữa hai nước. Hai là nếu tướng lĩnh nào lập được đại công, hay khi tổ chức đại lễ sẽ thưởng riêng cho họ vàng bạc lụa là… điểm này sự khác biệt giữa hai nước cũng không quá lớn.
Thứ khiến đãi ngộ giữa họ chênh lệch nhiều như vậy là phần thứ ba: thực ấp. Thực ấp là phần thưởng mà quân chủ đặc biệt ban cho thần tử, đó là thuế khóa và thuế lương trong cả năm của một số lượng hộ dân ở một khu vực nhất định. Thực ấp lấy 'hộ' làm đơn vị, hộ càng nhiều thì lợi ích thu lại tự nhiên sẽ càng lớn. Trừ phi công thần phạm phải trọng tội gì đó, hoàng đế sẽ thu hồi lại thực ấp, còn nếu không, kể từ khi được ban thưởng họ sẽ được hưởng thu nhập đó mãi mãi, nếu được hoàng đế phê chuẩn, họ còn có thể truyền lại cho con cháu của mình.

Ngũ tử lương tướng/Ảnh minh họa: Internet
Ghi chép trong 'Tam Quốc chí' cho thấy, trong Ngũ tử tướng, thực ấp của Trương Cáp bao gồm 4300 hộ, Từ Hoảng sở hữu 3100 hộ, Vu Cấm và Nhạc Tiến cùng sở hữu 1200 hộ, còn Trương Liêu không có con số chính xác được ghi lại. Còn Ngũ hổ tướng, chưa có một ai từng được sở hữu thực ấp. Chỉ dựa vào điểm này thôi, lương của họ cũng kém xa của Ngũ tử tướng.
Tại sao lại như vậy? Thì ra, thời kì Tam Quốc, Ngụy quốc đã chiếm gần hết khu vực Trung Nguyên và Hoa Bắc, diện tích đất rộng lớn, nhân khẩu nhiều, vì vậy mà Tào Tháo có thể hào phóng ban thực ấp cho các công thần của mình. Ngược lại Thục Hán, trong 3 nước là nước có diện tích đất nhỏ nhất, chỉ có được Ích Châu và khu vực Hán Trung, nhân khẩu có hạn, đất và thuế khóa chỉ đủ dùng để duy trì nhà nước, vì vậy, căn bản không đủ điều kiện để hào phóng được như Tào Tháo. Không chỉ Ngũ hổ tướng mà đến cả Gia Cát Lượng cũng không có thực ấp.
Có thể thấy, Lưu Bị sở dĩ 'keo kiệt' là bởi lực bất tòng tâm. Cũng may là Gia Cát Lượng và Ngũ hổ tướng không tính toán so đo mà vẫn dốc hết sức làm việc cho Lưu Bị, sự chuyên nghiệp của họ xứng đáng được ngưỡng mộ.